Codex Cumanicus Kuzey Kıpçak Türkçesinin en önemli eseridir. 13. yüzyıl sonlarıyla 14. yüzyılın ilk yarısında Karadeniz'in kuzeyinde yazılmış olan bu eşsiz eser hem kültür hem de dil tarihimiz bakımından paha biçilemez değerdedir. Latince olan Codex Cumanicus adı "Kuman Kitabı" anlamına gelmektedir. Eserin eldeki tek nüsha yazması İtalya'da Venedik Saint Marcus Kütüphanesi'nde muhafaza edilmektedir.



Codex Cumanicus birbirinden tamamen farklı iki defterden oluşmaktadır. Bu ad birinci deftere yani İtalyanca Codex'e aittir. Konu benzerliği dolayısıyla Almanca Codex denilen diğer eser de buna eklendiği ve birlikte ciltlendiği için her ikisi birden Codex Cumanicus olarak anılmıştır.

Türkçenin bu şaheseri 1880 yılında Comes Geza Kuun tarafından yapılan neşirden sonra ilk defa bir bütün olarak yayımlanıyor.