"Meseleden korkarsan mesele büyür ve seni yerdi. İdare adamı için yapılacak şey, bilakis düşünmeden, korkmadan meselenin üstüne yürümekti. Kötü mü gidiyor bir iş? Başındaki adamı kulağından yakalayıp atar ve geçersin. Yine mi kötü gitmekte devam ediyor? Bunu bir kere, bir kere daha tekrar edersin. Ta ki artık kötü gitmeyinceye kadar."
Reşat Nuri Güntekin'den bir devrin sosyal ve toplumsal yapısına ironik bir bakış...
Kaymakam Halil Hilmi Efendi'nin bireysel trajedisinin fonunda Osmanlı bürokrasinin tükenmişliğini ortaya koyan usta yazar, Değirmen ile zamanın ötesinde bir romana imza atıyor. Küçük bir kasabadaki küçücük bir hadisenin büyüyerek bir memleket meselesi hâline gelmesini mizahi bir dille aktaran anlatıya, aradan geçen yıllarda memleket idaresinde pek de bir şeyin değişmediğine dair bir duygu eşlik ediyor. Hayal ile gerçeklik arasında salınan karakterlerin pasifliği ve korkaklığı, bir dönemin bunalımlı yıllarının altında yatan sebepleri de açığa çıkarıyor.
Türk edebiyatının ulu çınarının son dönem romanlarından olan Değirmen, güldürü ögelerine yer veren kurgusuyla öne çıkıyor.