Landayî Helbest û Stranên Jinên Peştonî
Çima me xwest van helbestên landayî wergerînine zimanê kurdî û lêkolinan li ser bikin?
            Sedema pêşî, jinên  ev helbest nivîsîne nexwende ne; li ser jiyana xwe û hinek dozên civakî nivîsîne. Sedema duyan, landayî di kelepora gelêrî ya cihanî de cureyeke helbestan a taybet e. Sedema sêyan, di navbera van helbestan û helbestên jinên Kurdan de hevbeşiyek heye; ango dê civaka kurdî were ber çavên Kurdan dema van helbestan bixwîne. Bi taybetî rewşa jina Kurd di civaka êlî ya kurdî de nîşan didin.
            Navê van helbestan bi zimanê Urduyî Landayî ye. Ev peyv bi kurdî tê wateya kurt, ango kurtehelbest. Feylosof û nivîskarê Efxanî Dr. Seyîd Beho Dîn Mecrûh (1928-1988) dibêje: « Jinê peştonî ev helbest di nav xwe de diaferandin, distiran û bazdidan. Ew du xêzên serbixwe ne li ser mijarekê ne. » 


Landayî Dengê Kê ye?

            Landayî dengê hundirîn yê jina peştonî ye. Herwiha ji bo em civaka efxanî ji bin ve nas bikin, giyanê gelê vê civakê vekolin, divê em helbestên landayî bi baldarî bixwînin û li wan mijûl bibin. Carinan nêrînên siyasî û rewşenbîrî gewhera gelan diyar nakin. Di Rojhilata Navîn de pir caran siyasetmedar û rewşenbîr di bin bandora hêvî û daxwazên xwe de hin nêrînan dinivîsin. Lewra hinekî dûrî helkewtê dikevin.
            Di van helbestan de, em nêrîna jina Efxanî ya gelêrî li ser jiyan, civak, welat, penaberî û hinek mijarên din dixwînin. Bi taybetî li ser civaka nêrzayî ya êlî û ya misilmaniya tûndrewî Ev jin ne siyasetmedar in, ne rewşenbîr in; tiştekî ji dîroka civaka xwe nizanin. Ew bi sewdan û hestan zarokên dema xwe û civaka xwe ne; û dûvre endîşe û fantaziyên siyasî ne. Em karin bibêjin, ev helbest zimanê civaka helkewtî ne. Bi gotineke din, ev helbest seranser rewşa jinê ya nûdemî di vê civakê de û taybetiya serkêşiya wê didine xuyakirin.  

Çend Landayî:

Xwedayê min
nehêle jinek li penaberîyê bimire
gava cankêşiya xwe ya dawîn bikişîne
dê navê te ji bîr bike
ji ber ku wê çaxê xeynî warê xwe
li tiştekî din narame.

***

Birayên min
desmalên xwe wekî piştanan girêbidin
tifingan rakin û herin meydana çewşenê.

***
Li ser zemîna welatê min
çêjeya xwîna şehîdan wekî gulîlkên nîsanê ne
ji bihara azadiyê re.
Jê hez dikim jê hez dikim
venaşêrim mendel nakim
heta ku bi kêran şanikên min
yek bi yek hilkişînin.

***
Ger tu bi evîna min dîn nebî
tu şîlaLo mirovên bê dilovan,

***
hun dibînin kalek min kaşî nivînê dike
û hun dipirsin çima ez digirîm
çima pore xwe dirûçikînim.va lêvên min çêje nakî.

***

Şev e dilyarê min 
pencere tarî ye
û nivîn pir in
lê xişexişa bazinên min
dê nivîna min nîşanî te bike.

***

Ewilî min di nav zendê xwe ke
bila tu yê min bî
paşê tu dikarî
xwe li hêtên min ên qedîfeyî bipêçî.

***


Lawiko, were de tu were
bila serê min qurbana serê te be
şevek ji şevên van payîzan
mêvanê sîng û berê dosta xwe be




Salih Bozan,

Di sala 1951an da li Gundê Şewitiyê ku bi bajarokê Girê Sipî ve girêdaye ji dayik buye.  Li Yekîtiya Sovyetê, li Uneversîta Kiyêvê di sala 1978an da mastera ekonomîyê wergirtiye. Di Mûzeya Bajarê Helebê de rêveberiya beşa hunerê kiriye. Niha li Almaniyayê penaber e.

Berhemên wî yên çapkirî:
1. Lawo - Kurteçîrok. Dihok 2003
2. Wergera dîwana Ebdilwehhab Beyatî "Helbestên Evînê li ser Dergehên Heftane yên Cihanê". İstanbol 2004
3. Isra û Mihrac- Werger û lêkolîn. Hewlêr 2014
4- Maristan- Şano. 2019.
5- Gigamiş û Enkîdo - Lêkolîn. Rojava- Qamişlo 2022