Ahmet Refik Altınay, Osmanlı tarihine ve kültürüne tutkuyla bağlı bir bilim insanı ve yazardır. 1881 yılında Beşiktaş'ta dünyaya gelmiş, Harbiye Mektebini birincilikle bitirerek genç yaşta orduya katılmıştır. Askerî görevlerinin yanı sıra öğretmenlik ve gazetecilik yapmış, tarih yazıcılığına yönelmiştir. Lâle Devri, Kadınlar Saltanatı, Köprülüler gibi eserleriyle geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında sansür ve inceleme görevlerinde bulunmuştur. Araştırmalarını yerinde ve kaynaklardan yapmayı ilke edinmiştir. Ürgüp, Nevşehir ve Doğu Anadolu'da gerçekleştirdiği saha çalışmaları, eserlerine özgün bir derinlik kazandırmıştır. Tarih-i Osmanî Encümeni'nin aktif bir üyesi, ardından da başkanı olmuştur.
İstanbul Üniversitesi'nde Osmanlı Tarihi Kürsüsü'nde profesörlük yapmıştır. İlk kez Hazine-i Evrak'a girerek arşiv belgeleri üzerinde çalışmıştır. "İstanbul Hayatı" ve "Türkiye'de Mülteciler Meselesi" gibi önemli yapıtlar kaleme almıştır. Fransız edebiyatı ve kültürü üzerine de araştırmalar yapmıştır. Cumhuriyet döneminde Türk Tarih Tezi'ni desteklememesi nedeniyle dışlanmıştır. 1933 Üniversite Reformu'nda kadro dışı bırakılması, hayatının son yıllarında onu derinden etkilemiştir. 1937'de Büyükada'da hayatını kaybetmiş, Tepeköy Mezarlığı'na defnedilmiştir. Ahmet Refik Altınay, belgeye dayalı tarihçiliğin öncülerinden biri olarak Türk kültür tarihinde silinmez izler bırakmıştır.