Müslüman bilim insanlarını ve düşünürleri; Doğa doğa olayları ve canlılar dünyası ile ilgilenmeyebilimsel çalışmalara motive eden şey neydi? Kuşkusuz bunun nedeniöncelikle içinde bulundukları sosyo-ekonomik koşullar ve ihtiyaçlar idi.Onları bilimsel araştırmaya güdüleyen bir başka sebep isehemen her gün inceledikleri Kurannındoğayı araştırmaya teşvik eden mesajları idi. Bu mesajlarda sık sık doğayadoğa olaylarına ve canlılar dünyasına dikkat çekiliyor; bunların gözlemlenmesi ve incelenmesi teşvik ediliyordu.
Nitekim Nazzam (775-845); kumun (potansiyel) ve zuhur (açığa çıkma) teorilerini (Vakıa 56/71-72; Yasin 36/80); Cahız (776-869) mutasyon fikrini (Bakara 2/65) ilgili ayetlere dayandırmıştır.Biruni (973-1051) Dünya Güneş ve Ayın yaratılmas süresinin bizim saydığımız anlamda gün (24 saat ) olmayacağını bu sürecin binlerce yıl süren bir yaratılma ile mümkün olabileceğini (Hacc22/47; Secde 32/5; Meariç 70/4); yaratılışın başlangıcı ve geçmişe ilişkin bilgilerin çoğu kez hurafelere dayandığını (İbrahim 14/9) ilgili ayetlerle insanın yaratılmasını açıklarken(Hicr 15/26-29; Nuh71/1417 ) söz konusu ayetleri referans almıştır.
Darwin (1809-1882)den önceİslam dünyasındaki bazı bilim insanları ve düşünürlerdoğa üzerinde yaptıkları gözlemler veya bu gözlemlere dayalı felsefi çalışmalar sonucu vermişlerdir.Nazzamtürlerinbasit (ilkel) türlerden kompleks türlere doğru çok uzun zamanda evrimleşmesinden;Cahız ve Biruni eserlerindedoğal seçilimden ve mutosyon fikrinden; İbn Miskeveyh (940-1030) ve İbn Haldun (1332-1406) canlılar arasındaki hiyerarşik sınıflandırmadan söz etmişlerdir.