Gümrük vergileri, devletler açısından önemli bir gelir kaynağı olmakla birlikte, dış ticareti regüle etmek, ithalat ve ihracatı düzenlemek, ülke ekonomisini korumak veya teşvik etmek bakımından da önem arz etmektedir. Gümrük vergileri 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nda düzenlenmiştir. Gümrük Kanunu'nda vergi yükümlüsü ve yükümlülüğü kavramlarının kapsamının geniş şekilde düzenlendiği görülmektedir. Gümrük Kanunu'nda vergi yükümlülüğü, Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenen sorumluluğu da kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Çalışmamızın odak noktası olan "yükümlü" ve "yükümlülük" kavramlarının incelenmesi sırasında kavramların kapsamlarının oldukça geniş tutulmasından doğan birtakım sorunların olduğu görülmüştür. Ayrıca vergi yükümlülüğünün müşterek ve müteselsil sorumluluğu içermesinden mütevellit uygulamada sorunlarla karşılaşılmaktadır.

Çalışmamızda öncelikle gümrük vergileri, vergiyi doğuran olay, konu, matrah, muafiyet ve istisnalar, vergilendirme süreci, gümrük tarifleri ve rejimleri hakkında bilgi verilmiştir. Ardından ise Vergi Usul Kanunu bakımından mükellefiyet ve sorumluluk, Gümrük Kanunu bakımından yükümlülük, gümrük vergisinde yükümlülüğün doğması/başlaması, sona ermesi, temsil ilişkisi, gümrük vergisinde sorumluluk halleri üzerinde durularak uygulamada ortaya çıkan sorunlar incelenmiştir. Genel itibariyle gümrük vergisinde yükümlülük konusunda gerek kanunda yer alan düzenlemeler gerek kanunda yer alan boşluklar sebebiyle ortaya çıkan sorunlar ile gümrük idaresinin uygulamaları sebebiyle ortaya çıkan sorunlar Danıştay kararları ışığında incelenerek çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.