Lozan Barış Antlaşması, yeni Türk devletinin bağımsızlığını tescil eden çok önemli bir belgedir. Türkiye, 24 Temmuz 1923'te imzalanan barış antlaşmasıyla hukuki, siyasi, adli ve iktisadi kısıtlardan kurtulmuş, istiklâl-i tammına kavuşmuştu. Atatürk'ün ifadesiyle, "Türk Milleti aleyhine yüzyıllardan beri hazırlanan ve Sevr Antlaşmasıyla tamamlandığı sanılan" sömürge anlayışına dur diyen Lozan Barış Antlaşmasıyla Türk Milleti'nin boynuna geçirilmek istenen esaret zinciri kırılmış, Türk istiklâli yeniden ve eskisinden daha güçlü bir şekilde kazanılmıştır.

Lozan zaferi, 1924'ten itibaren her yıldönümünde "Lozan Bayramı" ve "Lozan Sulh Günü" adıyla milli bir gün olarak anılmaya başlanmıştır. Erken Cumhuriyet dönemi kutlamaları içinde önemli bir yeri olan ve Dârü'l-Fünûn Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti'nce gelenekselleştirilen Lozan Günü kutlamaları, her 24 Temmuz'da yükseköğrenim gençliğinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Lozan Günü, 1927 yılından sonra "ilmi bayram" olarak kabul edilerek kutlanmaya devam etmiştir.  Ulusal ve yerel basınının da ilgi gösterdiği Lozan Günü kutlamaları, 1932'den sonra Halkevlerinde de kutlanmıştır.

İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Lozan Günü kutlamalarına verilen ehemmiyet artmıştır. Bu durum İsmet İnönü'nün Lozan Barış Antlaşması'nı imzalayan isim olması ile ilişkilidir. Nitekim 1939 yılı Lozan Günü kutlamaları geçmiş yıllara göre çok daha kapsamlı ve görkemli bir şekilde gerçekleştirilmiştir.

Cumhuriyetin ilanından sonra milli bilinci artırmak maksadıyla düzenlenen etkinliklerden biri olan Lozan Günü kutlamaları çerçevesinde Türk bağımsızlığının sembolü olan Lozan Barış Antlaşması'nın anlam ve önemi vurgulanarak yurt genelinde milli bir bilinç oluşturulmak istenmiştir.


Doç. Dr. Mehmet Korkud Aydın