Harşit vadisi demek, dört bin yıllık tarih demektir...
Eskiçağlardan beri çeşitli uygarlık ve topluluklardan damıtılarak gelen dil ve kültürün harmanlandığı, tarihin en kıymetli maden yataklarının işletildiği havza; yedi asırdan fazladır Türk boylarının Türklük davası uğruna mücadele sahası olan yer demektir.
Çağların birikimi olan Harşitli kimliği, Hitit uygarlığı ve içinde ön Türklerin de yer aldığı Hitit öncesi topluluklardan, 14. yüzyıldan itibarense başta Çepniler olmak üzere, çeşitli Türk boylarının gelenek ve inanışlarından, Güvenç Abdalın eşsiz felsefesinden beslenmiştir...
Harşit adı, Harşitli kimliğiyle ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Harşit Savunması ile özdeşleşmiş, tarihe geçmiş; işgalci Rus ordusuna karşı topyekûn mücadelede bir sembol haline gelmiştir...
Harşit vadisi, Eskiçağa uzanan tarihi, Türkleşme-İslamlaşma dönemlerinden işgal günlerine dek yaşayan medreseleriyle, 1921de ülke geneline örnek teşkil eden Mustafa Kemal Paşa Mektebiyle Gazinin teşekkürünü almış bir yerdir... 1927de Atatürkün, 1940ta İnönünün yaptırdıkları ve inşa sürecini takip ettikleri köprüleriyle, binlerce yıllık özgün ekmek kültürüyle taçlanmıştır...
Harşit, 1964te değiştirilen adını, tüm bu tarihsel gerekçelerine istinaden geri istemektedir. Elinizdeki kitapta, Harşit vadisinin tarihi ve bu bağlamda Harşit adının kökeni ayrıntılı bir biçimde, bilimsel titizlikle Eskiçağdan itibaren incelenmiştir. Harşit adının Ermeni-Rum kökenli bir yer adı olmadığı bilimsel verilerle açıklanmıştır...