Jean-Pierre Gibrat'nın epik Matteo dizisi, 1936-1940 yılları arasında geçen üçüncü cildiyle sona eriyor. Üçüncü Dönem'inde Matteo'yu bekleyen zorlu iç savaşın yıkıntı ve hayal kırıklıklarında, kökleri geçmiş ve gelecekte aynı anda derinlere inen kahramanımızın hikâyesi nice ayrılıklar ve buluşmalarla sürüyor. Savaşın ardında bıraktığı yıkımın içinde ebedi bir kimsesizlik ve kalıcı bir göçebelikle yol alan Matteo, her durakta mezarlar kazarak, hapsedilerek; dostluğun, yoldaşlığın, aşkın ve ailenin izini sürüyor. Kadim bir yazarın dediği gibi, asıl yolculuğun geri dönüş olduğu yerde...

...

İspanyol siyasi polisinden kaçıp Fransa'ya göç etmiş ve anarşist, anti-militarist olarak ölmüş bir babanın oğlu olan kabına sığmaz Matteo ve sayısız tarihsel olay, karakter, arzu, trajedi, yer, detay...

Sorumluluklar, soykütük, arzu ve başına buyrukluk arasında bocalayan bir karakter, Matteo... doğru olanı yapmakla mevcut durumun eleştirisini yapmayı sürdürmek arasında gelip giderek dünyanın doğuştan-göçmenlerinin arasına katılmasındaki büyülü tarafın altını ise, elbette zamanla bir hikâye anlatma ustasına dönüşmüş olan Gibrat çiziyor. Her biri özenle çalışılmış derinlikli karakterler, şehirler, dönem mimarisi, tarihsel kayıtlardaki detaylar... hiçbir şey Gibrat'nın dikkatli kaleminden ve fırçasından kaçamıyor.

[Gibrat'nın] kaleminden çıkan o kadınlar, gençler, yaşlılar, yakışıklılar, çirkinler, şişmanlar, zayıflar, kâğıt üzerinde herhangi bir karakter olmanın ötesine geçiyorlar. Onlar yaşıyorlar. Varlar. Onları tanıyoruz, biliyoruz. Ya komşumuzdurlar ya da tanıdıklarımız, arkadaşlarımız, son kertede bizim gibi insan evlatları... Onlarla yollarda ya da trende, otobüste, bir mağazada, metroya binmek için ya da bulvarlarda gezinmek için acele eden kalabalıkta karşılaşırız. Orada ya da burada. Gözlemlemek, görmek, duymak hepimiz için ortak eylemler. Bu gözlemleri incelikle, adaletle ve zarafetle anlatmak ise başka bir şeydir... buna yetenek denir. [Claude Gendrot]