İslam düşüncesi teşekkül döneminden itibaren önce Kelâm ilmi daha sonra da Felsefe ve Tasavvuf Müslümanların düşünce hayatını etkilemiştir. Felsefe, Kelâm ve Tasavvufun amacı hakikati bulmak olsa da bilgi kaynakları, metotları ve yöntemleri birbirinden farklı olmuştur. Kelâm ilmi aklı ve vahyi esas alıp inanç ve düşünceyi ele alırken, Tasavvuf daha çok sezgi ve ilhamı esas alıp kişinin iç dünyasını ve toplumun manevi hayatını hedeflemiştir. Kelâm ilmi ile Tasavvuf arasındaki ilişki, bazı istisnalar çıkarıldığında inişli, çıkışlı ve genellikle de problemli ve eleştirel olmuştur. Kelâmcılar ile tasavvufçular genellikle birbirlerine mesafeli davranmışlardır. Ancak Haris el-Muhâsibî ve Gazzâlî gibi kelâmcıları bu kategoride değerlendirmek mümkün değildir. Çünkü bu kelâmcılar, Kelâm ilmi ile Tasavvufu arasındaki eleştirel mesafeyi kaldırarak iki alanı da telif etmeye çalışmışlardır.